“Ik wilde altijd dat ik minder zou werken – niet stoppen met werken, maar minder werken”, zei Brits filosoof Bertrand Russel in 1932. Technologische vooruitgang zal er in 2084 voor zorgen dat Russel’s droom uitkomt. In de toekomst zal artificiële intelligentie belangrijker worden en de economie ondersteunen. De arbeidsmarkt zal er ook helemaal anders uitzien.
Technologie en AI zal ten dienste moeten staan van het klimaatprobleem. Zonder oplossing voor dat probleem, zal de economie stagneren en de wereld niet verder bestaan. De vraag naar wetenschappelijke profielen op de arbeidsmarkt zal enorm toenemen, terwijl daar al een grote krapte bestaat. HR-beleid zal zich richten op die profielen. Sommige bedrijven doen dat nu al, zoals bijvoorbeeld ArcelorMittal.
“We hebben ze nodig om klimaatswitch te bewerkstelligen”, zei Frouke Lambert, Chief Human Resources daarover in HR Square. Ward Verhoeve, praeses bij de Vlaamse Technische Kring, merkte in hetzelfde artikel op dat bedrijven steeds meer inzetten op werving, zelfs bij andere afstudeerrichtingen dan ze nodig hebben “Bedrijven kijken nu veel breder, door de schaarste aan ingenieurs. Ze zullen dan een kleine omscholing nodig hebben, maar bedrijven hebben dat voor gemotiveerde werkkrachten zeker over.” Omscholing, bijscholing en herscholing zullen belangrijk zijn.
Ons kapitalistisch systeem zal in evenwicht gebracht moeten worden met het klimaat. We geloven dat onze samenleving zal blijven groeien, maar niet op dezelfde manier als de dag van vandaag. Verder streven naar een gelijkaardige economische groei is niet duurzaam en zal niet meer mogelijk zijn in de toekomst. De desastreuze gevolgen van de klimaatverandering zijn in 2024 al zichtbaar. Het evenwicht tussen ons kapitalistisch systeem en het klimaat is moeilijk, maar niet ondenkbaar. Bedrijven moeten genoeg incentive hebben om in de klimaatomslag te investeren (subsidies, belastingvoordelen, …), onderwijsinstellingen moeten voldoende middelen en ondersteuning krijgen om de mensen die nodig zijn, op te leiden. Daar liggen uitdagingen voor de overheid: wie krijgt de schaarse middelen? En op welke manier moeten ze dan gebruikt worden? Welke euro levert waar het meeste op? Het is – uiteraard – niet ondenkbaar dat artificiële intelligentie daar een rol in speelt.
2. De technologische innovaties
Bedoeld om het klimaatprobleem aan te pakken – hebben ook een gunstig neveneffect. De technologische innovaties zullen voor een hogere productiviteit zorgen. Denk bijvoorbeeld aan journalisten die pure nieuwsartikels schrijven (genre: ‘Club Brugge wint 2-1 van Union’ of ‘Ongeval op E313 ter hoogte van Beringen’). AI kan het schrijven van deze artikels overnemen. Waarschijnlijk zal controle van een eindredacteur nodig blijven, maar hoe meer AI gebruikt wordt, hoe onfeilbaarder het zal worden. Uiteraard blijft het niet bij journalistiek beperkt: denk ook aan digitale supermarkten, iets waar supermarktketen Albert Heijn nu al mee experimenteert.
Technologie en AI zal ten dienste moeten staan van het klimaatprobleem. Zonder oplossing voor dat probleem, zal de economie stagneren en de wereld niet verder bestaan. De vraag naar wetenschappelijke profielen op de arbeidsmarkt zal enorm toenemen, terwijl daar al een grote krapte bestaat. HR-beleid zal zich richten op die profielen. Sommige bedrijven doen dat nu al, zoals bijvoorbeeld ArcelorMittal.
“We hebben ze nodig om klimaatswitch te bewerkstelligen”, zei Frouke Lambert, Chief Human Resources daarover in HR Square. Ward Verhoeve, praeses bij de Vlaamse Technische Kring, merkte in hetzelfde artikel op dat bedrijven steeds meer inzetten op werving, zelfs bij andere afstudeerrichtingen dan ze nodig hebben “Bedrijven kijken nu veel breder, door de schaarste aan ingenieurs. Ze zullen dan een kleine omscholing nodig hebben, maar bedrijven hebben dat voor gemotiveerde werkkrachten zeker over.” Omscholing, bijscholing en herscholing zullen belangrijk zijn.
Ons kapitalistisch systeem zal in evenwicht gebracht moeten worden met het klimaat. We geloven dat onze samenleving zal blijven groeien, maar niet op dezelfde manier als de dag van vandaag. Verder streven naar een gelijkaardige economische groei is niet duurzaam en zal niet meer mogelijk zijn in de toekomst. De desastreuze gevolgen van de klimaatverandering zijn in 2024 al zichtbaar. Het evenwicht tussen ons kapitalistisch systeem en het klimaat is moeilijk, maar niet ondenkbaar. Bedrijven moeten genoeg incentive hebben om in de klimaatomslag te investeren (subsidies, belastingvoordelen, …), onderwijsinstellingen moeten voldoende middelen en ondersteuning krijgen om de mensen die nodig zijn, op te leiden. Daar liggen uitdagingen voor de overheid: wie krijgt de schaarse middelen? En op welke manier moeten ze dan gebruikt worden? Welke euro levert waar het meeste op? Het is – uiteraard – niet ondenkbaar dat artificiële intelligentie daar een rol in speelt.
De arbeidsmarkt zal veranderen en we gaan onze samenleving moeten reorganiseren. AI zal delen van jobs vervanger, waardoor veel mensen geen voltijdse jobs (32u/week) kunnen vullen.
Innovatie zal zorgen voor een hogere productiviteit. Met minder (menselijke) middelen, zal er steeds meer, of hoogstens evenveel – met zorg voor het klimaat, uiteraard – geproduceerd worden. Die verhoogde productiviteit zal ervoor zorgen dat mensen minder moeten werken. De vraag zal immers niet blijven stijgen – de wereldbevolking stagneert – dus kan het aanbod dat ook niet blijven doen.
In 1870 werkte de Belg gemiddeld 3.483 uur per jaar, in 2017 was dat nog maar 1.544 uur. Dat is een daling van 56% op net geen 150 jaar. We verwachten dat de technologische revolutie voor een verdere daling van het aantal werkuren zal zorgen.
We denken niet dat er minder mensen gaan werken, maar dat arbeidspopulatie min of meer stabiel blijft, maar dat de mensen steeds minder uren per week werken. Bertrand Russel scheef in z’n essay In Praise of Idleness (1932) al dat technologische vooruitgang en productiviteitswensen zou moeten resulteren in kortere werkweken, met loonbehoud. In verschillende landen lopen nu al experimenten met 4/5e weken, met behoud van loon. Deelnemers – zowel de werkgevers als werknemers – zijn daar bijzonder lovend over.
Wij verwachten dat die trend – minder werken voor minstens hetzelfde loon – zich in de toekomst zal verderzetten. Concreet verwachten dat in 2084 de gemiddelde voltijdse baan 15u per week zal bedragen.
Migratie is deel van de condition humaine en zal als fenomeen altijd blijven bestaan – ook in 2084. Er moet daarover een shift in ons denken daarover komen. Open grenzen zijn noodzakelijk. We hebben om de klimaatshift van over heel de wereld mensen nodig: ingenieurs, maar ook arbeiders. Mensen willen vaak tijdelijk migreren, ergens een jaartje gaan werken en dan terugkeren naar hun gezin, maar door legale migratie quasi onmogelijk te maken, blijven mensen langer in het land, omdat ze weten dat ze er laten misschien niet meer terug heen kunnen.
De impact van AI op de economie en werkgelegenheid zal aanzienlijk zijn. Terwijl AI- efficiëntieverbeteringen en nieuwe marktkansen zal bieden, zal het ook banen automatiseren en de vereiste vaardigheden op de arbeidsmarkt veranderen. Menselijke creativiteit en vaardigheden die moeilijk te automatiseren zijn, zullen naar verwachting waardevoller worden.
